ایمان محمدی- یک بار در سال 85 و بار دیگر در اواخر سال 94 بحث تابعیت فرزندان زنان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کرده اند به صحن مجلس کشیده شد، مجلس موافق اعطای تابعیت و شورای نگهبان مخالف.
عباسعلی منصوری‌آرانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی می گوید: ما با تعداد زیادی از زنان ایرانی مواجه هستیم که با اتباع بیگانه ازدواج کرده‌اند و فرزندانشان بدون هویت مانده‌اند. همین نداشتن هویت برای آنها مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کند.
آنها نه تنها روی دست خانواده خود مانده‌اند بلکه نظام اسلامی نیز درگیر معضلات آنها شده. حتی داشتن شناسنامه و مدرسه رفتن برای کودکانی که می‌توانند مفید واقع شوند منع شده و آنها به جای اینکه بتوانند بازویی برای به حرکت در آوردن چرخه اقتصادی کشور باشند، وزنه‌ای سنگین برای کشور محسوب می‌شوند.
این نماینده مجلس با تاکید بر این نکته که در این سال‌ها مراجعان بسیاری داشته است که از این مشکل رنج می‌برند، افزود: «این مساله باید ریشه‌ای حل شود. همسران ایرانی این مردان، که عموما افغانی و عراقی هستند، تنها مانده‌اند و چند کودک بی‌شناسنامه دارند که برای اینکه به‌دردبخور باشند، وادار به گدایی می‌شوند.
چرا که به دلیل فقدان شناسنامه نه می‌توانند کار کنند و نه گذرنامه داشته باشند. منصوری آرانی در پایان خاطرنشان کرد: ما باید شرایطی خاص برای تابعیت بگذاریم و مثل همه کشورهایی که قوانین مدونی برای تابعیت خارجی‌ها دارند، قانون وضع کنیم تا کودکانی که در کشور ما به دنیا آمده‌اند و پدران خارجی دارند، بتوانند یک مسیر عادی زندگی داشته باشند.
چه کسانی ایرانی هستند؟
ماده 976 قانون مدنی در خصوص اینکه چه کسانی ایرانی هستند و یا می‌توانند تابعیت ایرانی را کسب کنند، تعیین تکلیف کرده و هفت گروه را در زمره ایرانی‌ها قرار داده است. بر اساس این ماده، اول، همه ساکنان ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم است، دوم کسانی که پدر آنها ایرانی است (اعم از اینکه در ایران متولد شده باشند یا در خارج کشور)، سوم کسانی که در ایران متولد شده‌اند و پدر و مادر نامعلوم دارند، چهارم، کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی (که یکی از آنها در ایران متولد شده‌اند) به وجود آمده‌اند، پنجم، کسانی که در ایران از پدری خارجی متولد شده‌اند و بلافاصله پس از رسیدن به 18 سال تمام دست‌کم یک سال دیگر هم در ایران اقامت داشته‌اند، ششم، هر زن خارجی که شوهر ایرانی اختیار کرده و هفتم، هر تبعه خارجی که تابعیت ایران را کسب کرده است، جزو اتباع ایرانی شناخته می‌شوند.
در ایران تنها داشتن پدر ایرانی تبار ملاک کسب تابعیت ایرانی است. این ماده، فرزندی که از مادر و پدر خارجی متولد می‌شود، به شرطی که یکی از پدر و مادر در ایران به دنیا آمده باشد و همچنین فرزندان متولد از پدر خارجی که در ایران متولد شده‌اند، به شرطی که حداقل یکسال پس از 18 سالگی در ایران اقامت داشته باشند را واجد دریافت تابعیت اصلی ایرانی دانسته است.
حضور این تعداد پرشمار مهاجران خارجی، تبعات حقوقی زیادی را برای کشور ایجاد کرده است. مهاجرانی که با دختران ایرانی ازدواج می‌کنند، بچه‌دار می‌شوند، بچه‌هایشان نیاز به تحصیل و مدرسه دارند و خانواده جدیدی که نیاز به حمایت‌های اجتماعی دارد؛ همه اینها دارای اثرات حقوقی است که عدم توجه به هریک از آنها میتواند مشکلات زیادی را به لحاظ اجتماعی در کشور ایجاد کند
ترجیح خون بر خاک در کشور ما باعث شده تا روند اعطای تابعیت به کسانی که از پدرانی غیر ایرانی و مادران ایرانی متولد شده اند با مشکل مواجه شود، این افراد در حالی بزرگ می شوند که از آموزش هایی که از آنها برای فردای خودشان و ایران، انسان هایی وطن دوست و آشنا به تربیت ایرانی اسلامی بسازد، محروم هستند.
مقام معظم چندی پیش دستور دادند تا افراد لازم التعلیم خواه مهاجر قانونی یا غیرقانونی در مدارس کشور ثبت نام شوند، در حالی که این افراد در کشور زندگی می کنند و بارشان بر دوش ایران است و زبان فارسی را فرا می گیرند، اگرنتوانند تحصیل کنند در آینده افرادی بیسواد یا کم بهره از زندگی اجتماعی بار خواهند آمد که اگر بخواهند بعد از 18 سالگی هم تابعیت ایرانی اختیار کنند، چیزی از آنان باقی نمانده است.
این باریک بینی مقام معظم رهبری در حالی بود که بعضی افراد با استناد به برخی قوانین یا هزینه های مادی طرح اینچنینی، در افکار قدیمی سیر می کردند، این دستور واقع بینانه و منطبق بر رفتار ایرانی اسلامی اگر به درستی اجرا شود میتواند برای آینده کشور و باشندگان آن ثمرات بسیاری داشته باشد.
جدای از بحث تحصیل، محروم بودن از خدمات و حقوق اجتماعی باعث می شود تا آنان مستعد ارتکاب بزه باشند و قانون برای مجازات کسی که تابعیت مشخصی ندارد چه تمهیدی اندیشیده است؟
مهاجرت در دنیای امروز بدل به بحث پیچیده ای شده که به راحتی نمی توان در مورد آن قضاوت کرد، بسیاری از دغدغه های مخالفان اعطای تابعیت همچون احتمال بالا رفتن تمایل به ازدواج غیرقانونی با زنان ایرانی، فقدان عرق ملی یا مشکلاتی که نظام انتخاباتی کشور ممکن است به آن دچار شود، قابل درک است و در جای خود باید به آن اهمیت داد.
اما بحث بر سر واقعیت های دنیای امروز هم هست. مهاجرت همیشه بوده و در آینده نیز خواهد بود. نمی توان بر اساس یک سری عواملی که هم قابل پیشگیری هستند یا احتمالاتی که رخ دادن آن قطعی نیست، تصمیمی اتخاذ کنیم که نتایج قطعی دارد.
اهمیت کمتر برای انتقال تابعیت از خون مادر در مقابل خون پدر، شاید به نظر ساده برسد اما در کشوری که زن و مرد دارای حقوق برابر هستند و حق رای یکسان دارند، باعث بروز شائبه تبعیض میان زن و مرد می شود.
متصدیان امور باید در مورد این فقره تصمیمات کارشناسانه با حضور جامعه شناسان و متخصصان اتخاذ کنند و از مطالعه تجربیات دیگر کشورها خود را محروم نکنند.
قوت قلب و محبت به فرزندان مهاجران این چنینی و ارج گذاشتن حقوق انسانی آنها ضمن اینکه انجام کار درست است، در آینده این فرزندان تاثیر مثبتی دارد و چهره مهربان یک ایران آباد و آزاد را برای آنان ترسیم می کند که انسان را به واسطه انسان بودگی اش پناه داده است و چتر خود را بر سر همه بر می کشد.
تا حال کشور و مسوولان ما تلاش های بسیاری برای صیانت از حقوق مهاجران و ادای تکلیف انسانی و اسلامی خویش، انجام داده اند. امید است که با رفع موانع موجود نیز گامی به سوی رفع معضلات و ایمن ساختن آینده کشور از حوادث برداشته شود.
