مدیریت سنتی هزینه نگر همیشه به مخارج و سرمایه ای که در نظام سلامت استفاده می شود به چشم هزینه نگاه می کنند.
تربیت پزشک و کادر درمانی، گسترش بیمه ها همگانی یا تامین دارو در این نگرش راه حل تامین سلامت مردم و البته چاه ویل بودجه است که بر دوش دولت و خزانه آن سنگینی می کند.
در این نگرش باید تا جایی که می شود هزینه را کم و از آن استفاده بهینه کرد، اینجا بیمارستان خصوصی یا خودگردان مورد احترام است، خدمات دولتی ناکافی و کم کیفیت است چون حوزه توزیع وسیعی را در بر می گیرد.
پزشکان در دریافت دستمزد خدمات خود تا جایی که بشود آزادند و بازار کسب درآمد پررونق است. به عبارتی هر کسی را دردی رسید خود داند و جیبش و ملک الموت!
مدیریت هزینه ای بیماری را که پول ندارد اگر هم بخیه کرده باشد، دستور باز کردن آن می دهد، وقتی هم در برابر افکار عمومی شرمنده می شود، می گوید که شوخی بوده و کسی هم سووال نکرده این شوخی در آن محیط چقدر طبیعی بوده که جدی شده است؟
در واقع مدیریت سنتی سلامت را از دریچه درمان می نگرد، و اگر بر حسب قانون تکلیفی برای انجام داشته باشد ترجیح می دهد آن در بالا بردن گستره توزیع خدمات درمانی انجام دهد و البته خروجی آن در مقابل اخذ هزینه هر چه بیشتر باشد بهتر است.
این مدیریت سلامت در صنایع بخش خصوصی یا عمومی هم تسری دارد و بسیاری از آنان در مقابل پرسنل خود تنها یک دفترچه بیمه قرار می دهند یا تنها از سلامت جسمی آنها اطمینان حاصل می کنند.
اما نقطه روبروی سبک سنتی مدیریت در نظام سلامت، تقدم پیشگیری بر درمان و نگاه بلندمدت و جامع به مقوله سلامت در جامعه مثل سلامت روانی، ایمنی، تمرکز بر بهداشت و تغذیه مناسب برای کاهش میزان ابتلا افراد به بیماری است.
در یک نظام سلامت مدرن و عقلانی، مشکلات یا ناخوشی هر عضو جامعه بر کل افراد و اجزای سیستم تاثیر می گذارد، پدری که فرزند مریض یا در معرض آسیب داشته باشد از راندمان مطلوبی در محل کار برخوردار نیست.
بالا بودن هزینه های درمان و کیفیت پایین آن باعث می شود که اندازه دیگر حوزه ها در سبد خانوار کاهش یابد مثل تفریح و خوراک فرهنگی که تبعات نامطلوب بلندمدت تری در پی دارد.
ایمنی فیزیکی در محل کار علاوه بر بالا بردن راندمان و کم کردن احتمال آسیب دیدگی در درازمدت هزینه های درمان یا خسارت عدم ادامه کار و تحلیل رفتن سرمایه انسانی را کاهش می دهد. همچنانکه اطمینان خاطر نیروی کار از حمایت نظام سلامت در خانواده او تاثیر مثبت داشته و امید به آینده را تقویت می کند.
هر چند امروز در اصفهان و دیگر کلان شهرها، ایده افزایش تخت های بیمارستانی جذاب و تامین کننده منافع تجاری بخش ساخت و تولید و واردات تجهیزات درمانی است.
در حالی می توان با تغییراتی در سبک زیست و البته اجرای برخی قوانین در حوزه تغذیه از ورودی های مراکز درمان کاست. اصلاح سبک زیست در زمینه رفتارهای حرکتی، خواب و بیداری، ورزش و دوری از دخانیات و مانند آن از بروز بسیاری بیماری ها جلوگیری می کند.
آموزش شهروندان در رعایت بهداشت فردی، جنسی و عمومی در یک نظام سلامت از اولویت های آن محسوب می شود که می تواند جامعه را از بسیاری مشکلات جسمی یا روحی در امان نگه دارد.
اما در حوزه درمان یک نظام سلامت مدرن بالا بردن سطح خدمات درمانی برای عموم به منزله ادای حق شهروندان تلقی می شود که در برابر آن تکالیف اجتماعی خود را انجام داده اند.
سلامت روانی از دوران کودکی مورد نظر قرار می گیرد و نظام سلامت بخشی سیستم نظارتی است که نوع رفتار با کودکان را زیر نظر دارد تا از امنیت روانی آنان اطمینان حاصل کند، مساله ای که می تواند در آینده یک جامعه سالم تاثیرگذار باشد!
اجرای قوانینی مثل منع استعمال قلیان، کاهش چربی های اشباع شده، پایین بردن سطح استفاده از نمک و شکر و توجه دادن شهروندان به مصرف غذا سالم از راه های پیشگیری ابتلا به بسیاری بیماری ها قلبی و عروقی است.
اما اقتصاد کشور با همه فراز و نشیب های چند سال گذشته سعی کرده تا منابع لازم برای طرح اصلاح نظام سلامت را در اختیار بخش های مختلف قرار دهد.
سرو سامانی به اوضاع بیمه های درمانی بدهد و از اقدامات باورنکردنی بعضی مراکز درمانی جلوگیری کند.
اما هنوز بحث آموزش از دوران کودکی و آماده شدن او برای مواجهه با دنیای بیرونی که بهداشت و پیشگیری را درآن لحاظ کنند به طور کامل انجام نشده است.
برای داشتن جامعه سالم و پویا، باید نظام سلامت جامع و به روز در کشور نهادینه شود، پیشگیری بر درمان مقدم دانسته شود و بدنه بروکراتیک آن ترسی از هزینه کردن نداشته باشد زیرا همه آن سرمایه گذاری برای آینده است.
