سال‌هاست که از ازدواج اجباری کودکان در بین برخی از اقوام ایرانی می‌گذرد و با ارتقای فرهنگ در بین این اقوام سن ازدواج‌های کودکانه به حداقل خود رسید.
اما این روزها افزایش هیجانات روحی و جسمی در بین کودکان و نوجوانان که ریشه در رفتارها و اتفاقات گوناگونی دارد دوباره بازار ازدواج‌های کودکانه را داغ کرده به صورتی که بر اساس آمار به دست آمده از معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری روند رو به رشد ازدواج در سنین پایین نگران کننده است.
مطلقه‌ای ۱۲ ساله هستم
مهدیه که در حال حاضر کودکی ۱۲ ساله است و حدود شش ماه از شوهرش که پسری ۲۰ ساله است جدا شده، در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: حدود یک سال و نیم گذشته بود که به واسطه شبکه‌های اجتماعی با علی آشنا شدم و پس از شش ماه و به اصرار خودم علی را مجبور کردم به خواستگاری‌ام بیاید.
وی می‌افراید: علی که پدر و مادرش از در سانحه تصادف از دست داده بود پس از ازدواج برادر بزرگ‌ترش تنها در خانه زندگی می‌کرد و تنها به خاطر علاقه به من تن به این ازدواج داد.
این کودک اصفهانی همچنین به مخالفت خانواده‌اش برای این ازدواج اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: علی رغم همه مخالفت‌های والدینم با علی ازدواج کردم و او که باتجربه تر از من بود نتوانست رفتارهای بچه‌گانه مرا تحمل کند و در نهایت حدود شش ماه پیش از هم جداشدیم.
وی اضافه می‌کند: به خاطر همه لجبازی‌هایی که داشتم متاسفم و از اینکه در حال حاضر به عنوان یک مطلقه در جامعه شناخته شده ام احساس سرخوردگی می‌کنم.
مهدیه همچنین به مشکلات ایجاد شده در خصوص ادامه تحصیلش سخن به میان می‌آورد و اظهار می‌کند: از زمانی که ازدواج کردم تمایلی به ادامه تحصیل نداشتم و امروز نیز انگیزه ای برای رفتن به مدرسه و دیدن دوستانم را ندارم.
۱۷ساله و دارای سه فرزند
ندا نیز یکی دیگر از دخترانی است که در سن کودکی ازدواج کرده و امروز که ۱۷ سال دارد صاحب سه فرزند است و به خبرنگار ما می‌گوید: من ۹ ساله و همسرم ۱۲ ساله بود که در یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی زندگی می‌کردیم و پس از آشنایی با یکدیگر و مخالفت پدر و مادر، با ازدواجمان پس از سه ماه از خانه فرار کردیم و با اندک پولی که همسرم از پدر و برادرش سرقت کرده بود و پس از هم قسم شدن و جاری کردن صیغه عقد در کنار حرم امام رضا (ع) به اصفهان آمدیم و در یکی از محلات این شهر با اجاره اتاقی که سقف آن هر لحظه امکان ریزش داشت زندگی مشترک خود را آغاز کردیم.
وی ادامه می‌دهد: همسرم توانست در کمتر از یک هفته در یکی از شهرک‌های صنعتی اصفهان به عنوان شاگرد مکانیک فعالیت کند و هزینه‌های زندگی را تامین کند.
ندا از به دنیا آمدن دخترش در اولین سال زندگی مشترکشان سخن به میان می آورد و اضافه می‌کند: با به دنیا آمدن آوا زندگی‌مان شور و نشاط بیشتری گرفت و این در حالی بود که با به دنیا آمدن آهو و آرین هزینه‌های زندگی بالا رفت و همسرم نیز به دلایلی گرفتار اعتیاد شد و امروز دیگر نه شغلی دارد و نه تمایلی برای تامین هزینه‌های زندگی دارد. او که معتقد است هنوز خانواده‌اش با ازدواجش با مرتضی مخالف هستند، ادامه می‌دهد: تنها حمایت خانواده‌ام از من کمک برای رسمی کردن ازدواجمان بوده است و تنها یکبار پس از ازدواجم با خانواده‌ام دیدار کرده‌ام.
ندا که هر روز صبح برای کار از خانه بیرون می‌رود، می‌افزاید: امسال باید آهو را به مدرسه می فرستادم که با نداشتن هزینه کافی برای تحصیل موفق به این کار نشده‌ام.
او که امروز و پس از تولد سه فرزند از ازدواج خود و بی توجهی به اظهار نظر خانواده‌اش پشیمان است، می‌گوید: من راه بازگشتی ندارم و مجبور هستم با همین شرایط زندگی‌ام را ادامه دهم.
ازدواج ۵۳۳ دختر زیر ۱۴ سال در استان اصفهان طی هشت ماه
اما تورج حاجی رحیمیان، مدیرکل ثبت احوال استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما از آمار ازدواج‌های کودکان در استان اصفهان سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: در هشت ماهه امسال ۲۶ هزار و ۲۵۰ مورد ازدواج در سطح استان اصفهان ثبت شده است که در پنج مورد از این ازدواج‌ها زوجه کمتر از ۱۰ سال سن داشته است.
او تعداد زوجه‌های ۱۰ تا ۱۴ ساله استان اصفهان در ازدواج‌های هشت ماهه امسال را ۵۲۸ مورد اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: آمار دختران ۱۵ تا ۱۹ ساله نیز در ازدواج‌های سال جاری شش هزار و ۵۴۰ نفر بوده است.
در این نوع ازدواج کودکان و به ویژه دختران معامله می‌شوند و شبیه انسان‌هایی هستند که بدون صلاحیت وارد زندگی شده و تابع منویات همسرانشان هستند.
مدیرکل ثبت احوال استان اصفهان آمار ازدواج پسران زیر ۱۵ سال را پنج مورد اعلام می‌کند و می‌افزاید: ۴۹۹ پسر ۱۵ تا ۱۹ ساله استان اصفهان نیز از ابتدای امسال تا آبان ماه نیز ازدواج کرده‌اند.
وی در ادامه به آمار طلاق استان در هشت ماهه سال جاری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: هفت هزار و ۶۷۱ مورد طلاق در استان اصفهان در هشت ماهه امسال به ثبت رسیده است.
ثبت ۲۱ مطلقه زیر ۱۵ سال در استان اصفهان از ابتدای امسال
حاجی رحیمیان سهم پسران ۱۵ تا ۱۹ ساله از طلاق استان را ۵۱۸ مورد عنوان می‌کند و می‌افزاید: پسران زیر ۱۵ سال سهمی در طلاق نداشته‌اند و این در حالی است که سهم طلاق در بین پسران ۲۰ تا ۲۴ سال ۵۱۸ مورد بوده است.
وی با اشاره به اینکه طلاق در بین دختران ۱۰ تا ۱۴ ساله استان اصفهان در هشت ماهه امسال ۲۱ مورد اعلام شده است، بیان می‌کند: طلاق دختران ۱۵ تا ۱۹ سال ۵۳۶ مورد و ۲۰ تا ۲۴ ساله‌ها نیز یک هزار و ۲۸۳ مورد گزارش شده است.
دختران در ازدواج‌های کودکانه معامله می‌شوند
اما در این زمینه کوروش محمدی، رییس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما معتقد است ازدواج کودکان بیشتر به دلیل فشارهای اقتصادی و مشکلات اجتماعی صورت می‌گیرد، می‌گوید: در واقع می‌توان گفت در این نوع ازدواج کودکان و به ویژه دختران معامله می‌شوند و شبیه انسان‌هایی هستند که بدون صلاحیت وارد زندگی شده و تابع منویات همسرانشان هستند وی که معتقد است دختران در این نوع ازدواج دچار آسیب‌های جدی شده و به دلیل عدم آمادگی لازم مطالبات گم‌شده‌ای دارند، ابراز می‌کند: این نوع ازدواج که یک روی سکه معضلات ازدواج در کشور است خارج از استاندارد است و یک آسیب جدی تلقی می‌شود.
ازدواج کودکانه نوعی انحراف از مسیر ازدواج است
رییس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران ازدواج کودکانه را به نوعی انحراف از مسیر ازدواج تلقی می‌کند و می‌افزاید: در واقع می‌توان گفت که این نوع ازدواج‌ها به نوعی کودک آزاری تلقی می‌شود چرا که در حال حاضر سن رسمی کودکان تا محدوده ۱۵ سال هم اعلام شده است.
وی که معتقد است این نوع کودک آزاری به جامعه زنان آسیب وارد می‌کند، می‌گوید: باید توجه داشته باشیم که چنانچه این نوع ازدواج منجر به طلاق نشود در آینده از مزایا و حقوق مانند تحصیل، برخورداری از نیازهای اجتماعی تفریحی و فرهنگی محروم می‌شوند و به نوعی بلوغ اجباری را به کودکان تحمیل می‌کنیم.
بعید است مذهب در ازدواج‌های کودکانه نقشی داشته باشد
محمدی با اشاره به اینکه کودکانی که نتوانسته‌اند نقش فرزندی را به طور کامل ایفا کنند بین نقش مادری و کودکی دچار سردرگمی و تعارض‌های اجتماعی و فردی می‌شوند و از این رو برای تربیت کودکان دچار مشکل می‌شوند، ادامه می‌دهد: اینها افرادی هستند که به لحاظ توانایی‌های سازگاری و کسب ویژگی‌های زندگی عادی ناتوان مانده‌اند و در این زمینه بعید است که دیدگاه‌های مذهبی بر روی این ازدواج‌ها نقشی داشته باشد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه جامعه ما در هیچ یک از بخش‌های اجتماعی مانند مدرسه و خانواده هیچ آموزشی در خصوص مسایل جنسی را به افرادی که در دوره انتقال از کودکی به نوجوانی هستند ارایه نمی‌کند، می‌افزاید: در این زمینه کار کارشناسی لازم است تا سبک‌های تربیتی غلط اصلاح شود و باید توجه داشته باشیم که امروز فرزندان در بسیاری از خانواده‌ها درگیر فرآیندهایی هستند که از بیرون به آنها القا می‌شود.
رییس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران شبکه‌های مجازی را معضل جدید در حوزه افزایش بلوغ زودرس و ازدواج کودکانه می‌داند و بیان می‌کند: این در حالی است که شورای عالی فضای مجازی هنوز برنامه خاصی برای مقابله با این تهدیدها ندارد و تکلیفی فرهنگی در این زمینه برای خانواده‌ها، دستگاه‌های اجرایی و جامعه مشخص نشده و این در حالی است که کودکان نیازهای فکری، فرهنگی و اجتماعی خود را به صورت ناتشناخته در فضای مجازی برآورده می‌کنند.
فضای مجازی سبب از هم گسیختگی باورها شده و قدرت مهارت نیازهای غریضی را کاهش داده است.
وی از دسترسی آسان و بدون ومحدودیت همه سنین به فضای مجازی خبر می‌دهد و ابراز می‌کند: در این فضا کودکان تحت تاثیرفرایندهای ضد فرهنگی قرار می‌گیرند که عمدتا در حوزه مسایل قریضی است و با توجه به اینکه هنوز به شناخت نرسیدند و نمی‌دانند در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد تن به ازدواج می‌دهند.
محمدی بر این باور است که فضای مجازی سبب از هم گسیختگی باورها شده و قدرت مهارت نیازهای قریضی را کاهش داده است، او می‌افزاید: این افراد پس از ازدواج زودهنگام نیز در کمترین زمان دچار خستگی و دلزدگی می‌شوند و خیانت و طلاق عاطفی گریبانگیر آنها می‌شود.
وی تاکید می‌کند: کودکان در فضایی که ما برای آنها تعریف می‌کنیم نمی‌توانند باورهای ازدواج را برای خود تعریف کنند و آن را بازی بچه گانه‌ای می‌بینند که محقق شده است.
از نظر فتوا اجازه ازدواج کودکان را نداده و نمی‌دهم
در این راستا باید توجه داشته باشیم که آیت‌الله مکارم شیرازی، مرجع عالیقدر تقلید در پاسخ استفتایی در خصوص ازدواج کودکان اظهار می‌کند: من از نظر فتوا این اجازه را نداده و نمی‌دهم. ممکن است در گذشته چنین چیزی جایز بوده؛ اما اکنون به خاطر مفاسدی که دارد تا زمانیکه دختر به بلوغ عقلی نرسد و قدرت تصمیم‌گیری نداشته باشد، اجازه ازدواج ندارد و حکم باطل بودن چنین ازدواجی را می‌دهم.
نباید از ذهن دور کنیم که هر چند همه ازدواج‌ها در سنین پایین منجر به طلاق و معضلات دیگر نمی‌شود اما غفلت برخی از خانواده‌ها از تربیت فرزندانشان و به ویژه در حوزه فضای مجازی که بزرگ‌ترین معضل این روزهای جامعه ایران است زمینه ساز بحران‌های اجتماعی در آینده خواهد شد و در این زمینه همه باید به میدان بیایند.
