کیاست - ایمان محمدی- 64 میلیارد نخ سیگار سالانه توسط مردم ایران مصرف می شود، یعنی با احتساب 15 درصد سیگاری، 12 میلیون نفر در این کشور سیگاری اند.
ظاهرا توتون و تنباکو که برای اولین بار آمد، از آن استقبال شدیدی شد. تبدیل به یک صنعت داخلی گردید تا دست اجنبی را از سفره تنباکو و توتون این ملت کوتاه کند.
حالا اما ایران یک تولید کننده عمده سیگار برای خودش است و قهرمانانه برخلاف بسیاری کشورهای منطقه خودش می کارد و از آنچه دود می کند 70 درصدش را کاشته و داشته خودش است!
کافی ست سری نه به سیگارفروشی که به یک سوپر مواد غذایی بروید، سیگارهای رنگارنگ با نام های خارجی و داخلی در بسته بندی های شیک که در یک یا دو چیز مشترک هستند، هشدارهای خطر مصرف سیگار و کیفیت نازل آنچه سیگارهای تولید مشترک خوانده می شود.
سیگارهای باریک با برچسب نانو که به سیگاری ها آدرس غلط می دهد و فکر می کنند قطران کمتری وارد ریه خود می کنند.
استفاده اکثر کمپانی ها از کاغذ گوگرددار نیز یکی از معایب عمده اکثر مارک هاست، برای خاموش نشدن سیگار از این ترفند استفاده می شود و دود گوگردش را مصرف کننده به ریه فرو می برد.
از سوی دیگر 12 تا 25 درصد بازار سیگار در ایران را جنس قاچاق تشکیل می هد. سیگارهای لوکس یا برندهای وابسته به کمپانی فیلیپ موریس هنوز به طور رسمی وارد کشور نمی شوند و به اصطلاح باید از زیر میز به مشتری داده شوند.
سوال اینجاست، سیگار در کشور مصرف می شود، تا 6 درصد مالیات از آن گرفته می شود که مصرف کننده آن را می پردازد، صدمات ناشی سوء مصرف آن نیز بر جامعه پدیدار است؟
قانونی هم برای ممنوعیت کلی استعمال آن در حال حاضر وجود ندارد، پس چرا در مورد آن شفاف سازی نمی شود؟ آیا این 12 میلیون نفر به عنوان شهروند حقوقی ندارند؟
آیا با انجام تکالیف خود در برابر قانون، حق ندارند از جنس با کیفیت و قیمت منصفانه بهره مند شوند؟
بعضی گفته ها حاکی از این است که اکثر سیگارهایی که تحت نام برندهای معروف در ایران فعالیت می کنند به وسیله توتون های کم کیفیت داخلی پر می شوند.
دیگر معضل اضافه کردن مواد شیمیایی به سیگار است که هیچ گونه اطلاعاتی از آن به مصرف کننده داده نمی شود.
حق مصرف کننده سیگار مصرف کالایی متناسب با پول پراختی و اطلاع از چگونگی تولید آن است. گاهی افرادی دخانیات استعمال می کنند، از کیفیت متفاوت سیگار خود شاکی می شوند.
می گویند دو پاکت مشابه از یک برند تفاوتی فاحش از نظر طعم و مزه و تاثیر آن بر ریه شخص دارد، ممکن است علت های روانی یا تغذیه ای در احساس یک نفر یا چند درصد افراد موثر باشد اما اگر این تعداد افزایش پیدا کند آنگاه باید به اصل مساله نگاه دوباره ای انداخت.
جدای از کیفیت های ناهمگون، نبود مرجعی برای سنجش کیفی و انحصار این امر در دست یک سازمان یعنی سازمان دخانیات کل کشور، راه را برای اظهارنظر بی طرفانه بسته است!
بسیاری از افراد به واسطه همین بی اعتمادی یا مواردی که آنها را دچار شک و تردید کرده، سعی می کنند تا نیاز خود را از طریق بازار غیررسمی و تامین کنندگان غیرمجاز تهیه کنند.
این روش نیز اشکالات خود را دارد و فقدان نهاد نظارتی بر بازار سیاه به دلیل ماهیت این بازار باعث می شود که امکان هر اتفاقی در میان باشد.
از اشکالات کیفی ناشی از سودجویی تا خرابکاری های عمدی در کیفیت که ممکن است جان اشخاص را به خطر بیندازد یا ترکیب کردن توتون با موادی که درجه اعتیادآوری به یک برند خاص را تشدید کند، مانند آنچه در مورد یکی از برندهای نوشابه های گازدار در هندوستان به طور عمدی اتفاق افتاد.
بررسی بازار سیگار در ایران نشان می دهد حجم بالای حداقل 7 میلیارد نخی سیگار قاچاق در سال را نمی توان از راه های عادی مثل چتربازی و کولبری یا کالای همراه مسافر وارد کشور کرد و احتمال وجود طراحی های سازمان یافته در آن را نباید از نظر دور داشت!
مشکل دیگر، وجود کارگاه های غیرمجاز تولید سیگار تقلبی در کشور است که هرازگاهی خبرهای آن منتشر می شود.
از آنجا که کاشت توتون در کشور بدون قانون و قاعده نیست، آیا حضور حجم بالای تولیدات غیرمجاز کارگاه های داخلی که در قالب برندهای معروف اقدام به تولید می کنند، شک برانگیز نیست؟
دیگر مساله ورود تولیدکنندگان نوپا از کشورهایی مثل کره، چین یا روسیه به بازار پرسود این محصول دخانی است که گاهی در رقابت با تولیدات داخلی به واسطه بسته بندی های جذاب و استفاده از تجهیزات به روز، توانسته اند بازار تولید داخل را کساد کنند.
محصولاتی که با مزیت های مختلف مثل بوی ناخوشایند کمتر یا فیلترهای خاص که گاهی بر اساس ذائقه ایرانی نیز تولید شده اند از معایب این بازار در ایران است.
در مبحثی مرتبط با دخانیات، تولید تنباکوی قلیان نیز در پرده از ابهام و نگرانی از قاچاق پوشیده شده است. ورود تنباکوها آروماتیک که حاوی سموم بسیار و خطرات آنی تر نسبت به تنباکوی سنتی ایرانی هستند باعث شده تا قلیان های برافراشته در هر کوی و برزن و خانه دیده شوند.
روی آوردن غلط خانواده ها به قلیان بر خلاف تصور نسبتا صحیحی که از خطرات سیگار در ذهن آنها وجود دارد نشان از نوعی استاندارد دوگانه نزد مردمان ما دارد.
با تمام این احوال نقش نهادهای نظارتی و مراجع بهداشتی که بتوانند با واقعیت این تعداد سیگار و حجم بالای گردش مالی کنار بیایند و با ایجاد بستری مناسب در رساندن محصول با کیفیت به مصرف کنندگان تلاش کنند خالی به نظر می رسد.
