حسابهای قرض الحسنه اساسا با هدف فراهم آوردن شرایطی برای رفع مشکلات مالی افراد نیازمند بر اساس عقود اسلامی بدون تعیین سود و یا بهره از پیش تعیین شده است، به همین خاطر در سیستم بانکی کشور به اتکای اصول بانکداری اسلامی همواره تلاش می‌گردد مازاد درآمد مردم تحت عنوان حسابهای قرض الحسنه جذب گردد تا نظام بانکی بتواند مازاد درآمد مورد نیاز مردم را به عنوان وام قرض الحسنه به دیگر افراد واگذار نماید. لذا در راهبردهای توسعه از کانال توزیع مجدد خصوصا راهبرد تامین نیازهای اساسی، نهاد قرض الحسنه می تواند به عنوان ابزار مفید و کارا عمل کند. چنانکه در ادبیات مربوط به این راهبرد با صراحت بر قرض‌های بدون بهره و کم بهره تاکید شده است.
در اصطلاح فقهی قرض به معنای این است که کسی مال خود را به دیگری تملیک کند، البته به این صورت که قرض گیرنده نسبت به ادای خود آن مال یا مانند آن و یا قیمت آن ضامن شود و تعهد نماید. اما قرض ربوی، قرضی است که در آن زیاده شرط شده باشد و در اسلام چنین قرضی جایز نیست؛ چرا که ربا محسوب شده و گرفتن و دادن آن حرام شرعی است.
نظام اقتصادی اسلام برای جلوگیری از آلوده شدن اقتصاد و معیشت جامعه به ربا، سیستم اقتصادی مبتنی بر قرض الحسنه را طراحی کرده است. قرض الحسنه در تلاش است تا ثروتمندان را ترغیب به حمایت اقشار ضعیف جامعه کرده و البته با رویکردی معنوی و آخرت محور در کنار وعده خیر کثیر در دنیا به ثروتمندان انگیزه توجه به قرض الحسنه افزایش می یابد.
در دین اسلام به قرض الحسنه سفارش بسیار شده است و در قرآن کریم آیاتی مانند آیه 17 سوره تغابن خداوند وعده پاداشی بسیار برای قرض الحسنه داده است. در تعالیم دینی ما نیز پرهیز از ربا که مصداق جنگ با خداست بسیار سفارش شده است و یکی از عوامل فروپاشی اخلاقی اقتصادی جامعه ربا دانسته شده است.
علاوه بر تعالیم دینی در علم اقتصاد نیز قرض الحسنه و سیستم اقتصادی غیرربوی جایگاه ویژه‌ای در سلامت اقتصاد و معیشت جامعه دارد. برخلاف آنچه برخی در ساختار اقتصاد سرمایه داری می‌پندارند، محدود بودن منابع مشکل نظام اقتصادی در جهان نیست بلکه عامل اصلی مشکلات توزیع ناعادلانه است، قرض الحسنه به دلیل اتکایی که به منابع مالی ثروتمندان و منابع مالی دولتی دارد و توزیعی که اغلب در میان اقشار متوسط و ضعیف جامعه دارد، در بهبود فرآیند توزیع بسیار مؤثر است.
نظام اقتصادی اسلام، قرض الحسنه را به عنوان یکی از شیوه ها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد در نظر گرفته است که با برقراری جریان پول از طبقات ثروتمند به سمت طبقات کم درآمد و ایجاد زمینه تغییر الگوی تولید، افزایش اشتغال و تأمین نیازهای ضروری طبقات مذکور می تواند در جهت تثبیت درآمدها بین نیازمندان و عدم تمرکز ثروت نقش فعالی داشته باشد.
امروزه تورم ناشی از خلق پول از مشکلاتی است که دامن گیر جامعه شده است و به معیشت مردم و ساختارهای اقتصادی کشور به ویژه در عرصه تولید ضربه زده است. قرض الحسنه اما در این زمینه نیز می‌تواند گره گشا باشد؛ چرا که مجموع پول‌های تبدیل شده به سپرده که اکنون تبدیل به یک پول قوی شده‌اند اگر به صورت قرض الحسنه در اختیار تولید کننده قرار بگیرند هم نیاز به خلق پول در ساختارهای بانکی دولت و بخش خصوصی برای اعطای سود به سپرده ها و همچنین تخصیص تسهیلات را برطرف خواهند کرد. هم دیگر خلق پول تورم را به دنبال نخواهد داشت. همچنین چرخه تولید، مصرف و توزیع را متعادل سازی خواهند کرد و عدم همسانی قدرت خرید در جامعه به دلیل خروج نقدینگی از اختیار بخشی از جامعه که همواره ثروت و قدرت خرید بهتری دارند و حرکت آن به سمت گردش مالی تولید کنندگان و همچنین مصرف کنندگانی که قدرت خرید کمتری دارند، یک متعادل سازی در نظام توزیع محسوب می‌شود. این موضوع کاهش فاصله طبقاتی، بهبود سطح زندگی جامعه و رونق تولید را به دنبال دارد.
در شرایط قرض الحسنه صاحبان سرمایه ترجیح می‌دهند وارد عرصه تولید و صنعت بشوند و از طرفی چون بانک مجبور به پرداخت سود به صاحبان سپرده ها نیست، طبیعی است که دیگر نیازی به دریافت بهره در وام‌های پرداختی هم ندارد و همین مسأله یک حمایت ویژه از تولید را شکل خواهد داد و موجب رونق تولید خواهد شد.
ترویج فرهنگ قرض الحسنه در کشور و ایجاد شرایطی برای عبور نظام بانکداری از ساختار ربوی به سمت بانکداری اسلامی واقعی و اعطای تسهیلات قرض الحسنه به ویژه به عرصه صنعت و تولید و همچنین ایجاد سازوکارهایی برای اختصاص وام‌های قرض الحسنه به اقشار کم درآمد و ضعیف جامعه می‌تواند اثرگذاری جدی بر شرایط معیشتی مردم و بهبود اوضاع کسب و کار، اشتغال و رونق تولید داشته باشد و گامی در راستای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به شمار برود که این مهم نیازمند همیاری مردم، دولت و بانک‌ها در این زمینه است.
