احتساب – گروه گزارش - فولاد مبارکه اصفهان در میان فولادسازان کشور جایگاه ویژه ای دارد که می توان آن را مدیون تلاش های کارگران و مدیرانش دانست، این مجتمع صنعتی مدتی است که کلیدواژه ای تحت عنوان زنجیره بومی سازی صنعت فولاد، را وارد ادیبات صنعتی و اقتصادی کشور کرده، واژه ای کلیدی که در صورت تحقق کامل آن، معنای دیگری به صنعت فولاد در کشور می بخشد، معنایی فراتر از آنچه خودکفایی خوانده می شود، بومی سازی در اصل، همان حلقه مفقوده صنعت کشور در برابر تحولاتی است که نقطه شروعش انقلاب صنعتی نامیده می شود و بومی نشدن این تحولات همواره به مثابه سدی در برابر کنشگری صنعتی و اقتصادی، از شکل گیری اکوسیستم های درهم تنیده اقتصادی جلوگیری کرده است. حالا اما با بومی شدن و درون زایی صنعتی به نوعی پارادایم شیفت در تئوری و عمل رخ داده که در صورت تسری آن به همه ارکان صنعت یعنی تولید، عرضه و فروش، می توان امیدوار بود که کنشگری فعال به خصیصه ای ذاتی در اقتصاد کشور تبدیل شود.
به همین منظور در گفتگویی با مهندس مصیب فروغی رییس بومی سازی شرکت فولاد مبارکه اصفهان به بررسی ابعاد بومی سازی و ره یافت های نیل به آن پرداختیم. در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید؛
*** از چه زمانی سیاست های کلی فولاد مبارکه به سمت بومی سازی سوق پیدا کرد؟ عوامل سلبی و ایجابی شکل گرفتن این روند به نظر شما چه بود؟
بومی سازی قطعات و تجهیزات در فولاد مبارکه بطور غیر رسمی از زمان ساخت شروع شده است و با شروع بهره برداری از خطوط تولید این مجتمع عظیم و نیاز به قطعات و تجهیزات و مواد مصرفی تولید که اکثرا در ابتدا از خارج تامین میگردید، و تهیه این اقلام از خارج همواره با مشکلاتی شامل مدت زمان طولانی تامین، انبارداری بلند مدت، بعد مسافت و... روبرو بوده با توجه به این شرایط شرکت فولاد مبارکه سیاستهای کلی خود را در راستای حل مشکلات فوق به سمت بومی سازی این اقلام سوق داد، عوامل سلبی و ایجابی که باعث شکل گرفتن این روند گردید را میتوان به ماهیت صنعت فولاد و داشتن تولید پایدار مرتبط دانست زیرا برای داشتن تولیدی پایدار نیازمند تامینی پایدار که متاثر از عواملی مانند سیاسی، بعد جغرافیایی، اجتماعی و... نباشد، لذا فرآیند بومی سازی در فولاد مبارکه از سال 1380 ایجاد و طی سالهای گذشته تاکنون اصلاحات لازم بر روی آن انجام و همچنین کارشناسان بصورت تخصصی در حوزه های قطعات و تجهیزات صاحب دانش و تجربه شده اند و در حال حاضر این فرآیند بصورت فعال تحت عنوان بومی سازی قطعات و تجهیزات ادامه دارد.
*** وقتی از بومی سازی صحبت می کنید، دقیقا منظورتان چیست؟ آیا این مدل تنها به سخت افزار تولید یا نوعی مهندسی معکوس سیستم های تولید بسنده می کند یا همه ارکان این صنعت از پیش تولید تا بازاریابی، بازارسازی و فروش را هم در بر می گیرد؟
منظور از بومی سازی در فولاد مبارکه انجام اقدامات لازم شامل شناسایی اقلام خرید خارج و سپس مذاکره با سازندگان و تولید کنندگان آن اقلام در داخل و همچنین شرکتهای دانش بنیان می باشد که همچنین جمع آوری و تهیه کلیهی اسناد، اطلاعات، مدارک فنی و نقشه های مورد نیاز و در نهایت اقدام به انعقاد قرارداد فی مابین، متناسب با ماهیت قلم مورد نظر می گردد. اقدامات ذکر شده در راستای ساخت یا تولید اقلام مورد نیاز تولید در داخل کشور و عدم نیاز به خرید خارج آنها می باشد. که می توان در یک جمله منظور بومی سازی در فولاد مبارکه را به این شکل نوشت: (کلیه ی فعالیت های برنامه ریزی، مهندسی، بازرگانی و کنترل بر روی اقلام خرید خارج به منظور ساخت یا تولید کیفی، اقتصادی و پایدار در داخل کشور). مدل بومی سازی فولاد مبارکه در حوزه ی بازار سازی و فروش این اقلام نبوده و فقط جهت تامین پایدار اقلام مورد نیاز صنعت فولاد و مصرف در خود این صنعت می باشد.
*** تا به امروز فولاد مبارکه توانسته در کدام حوزه های زیرمجموعه خود بومی سازی را محقق کند؟ می توان گفت بومی سازی در قالب یک زنجیره به هم پیوسته شکل گرفته است؟
بومی سازی در حوزه های قطعات و تجهیزات، مواد و سیستم ها انجام شده و به علت موفقیت آمیز بودن فرآیند بومی سازی در حوزه های ذکر شده و نیاز صنعت فولاد، بومی سازی فرآیند خطوط تولید در دست اقدام قرار گرفته است. بعنوان مثال بومی سازی فرآیند خط اسکین پاس فولاد سبا در حال اجرا می باشد. بومی سازی در قالب یک زنجیره به هم پیوسته شکل گرفته به گونه ای که از زمان اعلام نیاز در نواحی تولیدی که نقطه شروع فرآیند بومی سازی می باشد مذاکرات فنی با سازندگان، جمع آوری اطلاعات فنی، بازرگانی، کنترل حین ساخت، تست های سرد و گرم نیز اجرا می گردد، لازم به ذکر می باشد اقلام بومی سازی از منظر تخصصی نیز دسته بندی و توسط کارشناسان خبره پیگیری و اقدام می گردد.
*** بومی سازی بدون در نظر گرفتن همه فرآیندها در ظاهر همپوشانی گسترده ای با خودکفایی پیدا می کند که ممکن است سرنوشت برخی تجربه های ناموفق خودکفایی محور را یادآور شود و فاصله تحولات و پیشرفت های روز دنیا را با داخل افزایش دهد. اساسا فکر می کنید تا چه میزان امکان وقوع چنین گزاره ای وجود دارد؟
در جهت جلوگیری از عقب ماندن و فاصله گرفتن از تحولات و پیشرفت های روز دنیا بومی سازی فولاد مبارکه قبل از اقدام بومی سازی موضوع، بروز بودن تکنولوژی را مورد بررسی قرار داده و همچنین معیارهایی مانند اقتصادی بودن، کیفیت و زمان اجرا را نیز مد نظر قرار می دهد.
*** مدتی است که با بالا گرفتن توجه به دانش بنیان ها در هر حوزهای صحبت از حضور شرکت های موسوم به دانش بنیان می شود، بر اساس برخی گزارش های منتشر شده، فولاد مبارکه نیز از این روند برکنار نبوده چه که در برخی حوزه های دانش بنیان، پیشتاز هم بوده است، در حال حاضر کدام بخش های فولاد مبارکه یا زیرمجموعه های آن ارتباط بیشتری با شرکت های دانش بنیان دارند؟
در فولاد مبارکه واحدهایی مانند تحقیق و توسعه، بومی سازی، مهندسی کارخانه و بهره برداری و پشتیبانی با شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف در ارتباط می باشد.
*** در حال حاضر چه موانعی در برابر اراده بومی کردن این صنعت وجود دارد؟ این موانع بیشتر از چه جنسی هستند؟ فکری، عملی، کمبود دانش و تجربه و یا تحریم! انتظار شما چیست؟
موانعی که در این زمینه می توان مشاهده نمود بیشتر مربوط به بازار (سازندگان و تولید کنندگان داخلی) به خاطر عدم صرفه اقتصادی شاهد عدم پذیرش بعضی از درخواست ها و همچنین عدم امکان تجهیز سازی کارگاهها می گردد که شاهد کاهش کیفیت در بعضی از اقلام می باشیم. که انتظار ما این است برای رفع این مشکلات سازمان های مرتبط در جهت تجمیع نیازها و تخصصی کردن فعالیت های بازار اقدام نمایند.
*** شما چه چشم اندازی از وضعیت پسا بومی سازی می توانید ترسیم کنید؟ به این معنی که اگر بومی سازی محقق شود چه اتفاقی برای صنعت و ذینفعان آن اعم از تولیدکننده، کارگر، عامل فروش و یا مشتری می افتد؟
چشم اندازی که از وضعیت پسا بومی سازی می توان ترسیم کرد این است که اگر بومی سازی با برنامه و به صورت تخصصی اجرا شود علاوه بر ایجاد دانش و کسب تکنولوژی ساخت اقلام، ما می توانیم برای پشتیبانی صنایع مادر از یک تامین پایدار و اقتصادی برخوردار شویم. لازم به ذکر است که علاوه بر موارد فوق هم برای تولید کننده باعث صرفه اقتصادی و ارزی می گردد و برای کارگر باعث کار و افتخار صاحب تکنولوژی بودن و در کل باعث رونق و شکوفایی کشور می گردد.
*** سخن پایانی یا مکمل نهایی؟
در پایان امیدواریم که کلیه مسوولین در همه رده ها با حمایت های همه جانبه خود از بومی سازی و فرهنگ سازی در این حوزه با داشتن برنامه های مدون باعث گردند این امر مهم محقق گردد.
