تحليلي بر ارتباط اوقات فراغت با جرم

تحقيقات نشان مي دهد كه نبود برنامه هاي مفيد اجتماعي هنري فرهنگي و کنترل نکردن اوقات فراغت و تفريح باعث مي شود عده اي از جوانان به جاي موفقيت‏هاي چشمگير در جامعه سر از پشت ميله‏هاي زندان درآورند و تلخ‏ترين پديده‏هاي تلخ اجتماعي را رقم بزنند بايد پذيرفت چنين بحراني نيمي از آسيب‏هاي اجتماعي سياه و تلخ را رقم مي‏زند.

موضوع اوقات فراغت و داشتن تفريح و سرگرمي از جمله مباحثي است که غالبا هر ساله با پايانيافتن استرس هاي شب‏هاي امتحان و با بي‏حوصلگي روزهاي طولاني تابستان خود را نشان مي دهد از اين رو از در و ديوار شعارهايي چون تابستان فرصت خوبي براي شناسايي استعدادهاي دانش آموزان و شکوفايي آنهاست يا اينکه اوقات فراغت زمينه ساز ايجاد نبوغ در دانش آموزان است و تعطيلات تابستان بهترين زمان براي يادگيري مهارت هاي اجتماعي است  نقش مي بندد هر چند تعطيلي مدارس و فصل تابستان به همان انداز براي بسياري از دانش آموزان باعث خوشحالي مي شود اما براي برخي والدين مشکلات و دغدغه هاي آزار دهنده خود را نيز به همراه خواهد داشت.

در خصوص اينکه اوقات فراغت به عنوان يک پديده فرهنگي-اجتماعي از جمله موضوعات مشترک بين تمام اقشار جامعه است بايد گفت اوقات فراغت به دليل داشتن ويژگي هاي خاص از يک سو مورد توجه متخصصان نعليم و تربيت و مسوولان آموزش و پرورش بوده و از سوي ديگر از جمله مباحثي است که ديرباز مورد توجه خاص روان شناسان وجامعه شناسان قرار گرفته است از اوقات فراغت به عنوان يکي از شاخص هاي رفاه اجتماعي ياد مي شود که استفاده درست از آن در افزايش بهره‏روي کارآيي و بهداشت روان افراد موثر است فراغت به زمان هايي اطلاق مي شود که افراد کار ضروري براي انجام دادن ندارند. معمولا در اين مواقع تمايل به انجام فعاليت هاي لذت بخش و نشاط آور بيشتر مي شود يکي از کليد ترين فاکتورهاي آزادي افراد در انتخاب نوع فعاليت بر اساس خواسته فردي اش است از ديدگاه روان شناسي فراغت بخش مهمي از زندگي روزمره افراد را تشکيل مي دهد از سوي ديگر غني سازي اوقات فراغت يک ضرورت مبرم براي جلو گيري از انحرافات و آسيب هاي اجتماعي است

با توجه به خيل بي شمار دانش آموزان و دانشجويان در کشور عمدتا بايد براي اين دو گروه برنامه ريزي هاي فراوان صورت گيرد اين بحث براي اين دو قشر آسيب زا از جمله موضوعاتي است که اگر به درستي براي آن برنامه و طرح ريزي نشود مشکلات عديدهاي را به بار خواهد آورد زيرا مانع رشد خلاقيت و شکوفايي اين دو قشر پر شور و هيجان مي شود.

با برنامه‏ريزي متنوع و مناسب فرهنگي و اجتماعي، ورزشي، هنري و غيره... مي‏توان از بسياري وقايع تلخ بين نوجوانان و جوانان پيشگيري به عمل آورد. بر اين اساس پر کردن اوقات فراغت و برنامه‏ريزي براي هدايت رفتارهاي نوجوانان و جوانان و شکوفا کردن استعدادهاي آنان از ارکان فلسفه وجودي اوقات فراغت است. روان‏شناسان در تعريف اوقات فراغت عقيده دارند، مجموعه‏اي از اشتغالات خانواده است که فرد با رضايت خاطر براي استراحت و تفريح به شکل داوطلبانه به آن مي‏پردازند. از سوي ديگر مي‏توان گفت اوقات فراغت فرصت مناسبي را در اختيار انسان قرار مي‏دهد تا با انگيزه بهتر همراه با بازيابي نيرو و آمادگي بيشتر به فعاليتهاي آتي خود ادامه دهد. متخصصان تعليم و تربيت عقيده دارند که وجود يک برنامه‏ريزي درست در زمينه فراغت و بهره‏گيري از آن مي‏تواند اثر معيشت و فراواني بر زندگي انسان داشته باشد. افراد خلاق با آزادانديشي مسائل مختلف را بررسي مي‏کنند که اين امر مستلزم داشتن يک اوقات فراغت مفيد است. افرادي که فراغت بهتري دارند، از سلامت بهداشت رواني بالاتري بهره‏مند هستند. در حالي که نبود اين شرايط باعث باعث افزايش اضطراب و فشارهاي رواني مي‏شود و زمينه را براي اختلال افسردگي در افراد فراهم مي‏کند.

کمبود امکانات، ضعف اقتصادي و فقر برخي از اقشار محروم و عدم امکان بهره‏گيري از برنامه‏هاي مختلف براي اوقات فراغت به خصوص در تعطيلات، زمينه را براي بزهکاري فراهم مي‏کند. بررسي مطالعات انجام شده در ارتباط با بزهکاري کودکان و نوجوانان حاکي از اين واقعيت تاخ است که اغلب موارد آسيب‏پذيري‏هاي اجتماعي با اوقات فراغت همبستگي دارد. از اين رو اين مساله مي‏تواند از طرف برخي خانواده‏ها ملموس و مشهود باشد که اکثر آسيب‏هاي اجتماعي و بزهکاري کودکان و نوجوانان به دليل نداشتن اوقات فراغت درست و برنامه‏ريزي شده است، از اين رو براي کاهش جرم‏هاي احتمالي بايد برنامه‏هاي مدون و درستي براي جوانان در نظر گرفت.

سروان عليرضا زارعان؛ سرپرست اداره برآورد اجتماعي و افکارسنجي