احتساب - کیاست- ارشك كياني - تاریخچه شکل گیری افغانستان امروزی: در سال 1747 میلادی پس از کشته شدن نادرشاه افشار، یکی از سرداران او بنام احمد ابدالی (احمد شاه یا احمد درانی) افغانستان امروزی را از خراسان بزرگ جدا نموده و با یکپارچه کردن قبایل و تصرف کابل و بخش های زیادی از هند و آمو دریا، اساس یک از بزرگترین امپراتوریهای بزرگ آسیا را در قرن هجدهم میلادی، رقم میزند که بعد از گذشت 25 سال از در گذشتش دیگر تاکنون مردم و کشور افغانستان رنگ صلح و آرامش پایدار را به خود ندیده اند. گویی این رویای یکپارپچگی تمامیت ارضی و صلح میان اقوام در کشورهای خاورمیانه دردی مشترک و تمنایی دیرینه بوده که تلاش برای تحقق آن نه تنها صلحی پایدار را برای آنها به ارمغان نیاورده بلکه همواره ابزاری در دست قدرتهای جهانی برای به بند کشیدن و غارت منابع آنها بوده است. باری از آن زمان تاکنون در افغانستان چندین قوم بزرگ به ترتیب اکثریت جمعیت1.پشتونها 2.تاجیک ها 3.هزاره ها 4.ازبک ها5 .ایماق ها 6.ترکمن ها 7.قزلباش ها 8.بلوچ ها9. نورستانی ها10. پشه ای ها. 11.پامیریها 12. ساداتها و سایر گروههای کوچکتر چون گوجر، براهویی، مغول، ارمور سکونت دارند که این ظرفیت عظیم تنوع قومی و فرهنگی نه تنها چراغ راه افغانستان نگردیده بلکه ابزاری کارآمد در دست نیروهای خارجی برای حضور نظامی یا سیاسی در این کشور گردیده است.
خط دیورند: پس از گذشت حدود 100 سال از شکل گیری تحولات دولت و ملت در اروپا که منجر به ظهور ابرقدرتهای استعماری با شیو های نو و اشکال مدرن گردید که از پیامدهای ویرانگر آن میتوان به دو جنگ جهانی اول و دوم اشاره نمود در این راستا میتوان به دو پیش در آمد ان از جمله تعیین حدود جغرافیاهای سیاسی در کشورهای جهان سوم بویژه خاورمیانه اشاره کرده که صرف نظر از دامن زدن به مسایل قومی و ناسیونالیستی با تعیین این خطوط سیر تاریخ را برای این ملتها به گونه ای دیگر رقم زدند. پس از تشدید رقلبتها بین دو قدرت امپراتوری در منطقه یعنی روسیه و بریتانیا اقدام به تعیین سر حدات خود با نگاهی آینده پژوهانه نموده که از آن جمله میتوان به تعیین خط دیورند توسط هنری مورتمیر (نماینده بریتانیا و دبیر امور خارجه هند بریتانیایی در مداکرات)اشاره نموده که قبل از استقلال افغانستان و پاكستان با کشیدن خط فرضی دیورند بخش های وسیعی از پشتونستان افغانستان را جدا کرده و به بخش هند و بريتانیایی که تحت قیمویت بریتانیا بوده واگذار کرده است. كه اين مهم علاوه بر ایجاد تنش و تضادهای قومی بین دو کشور افغانستان و پاکستان جلونگاه تروریستها و عامل خشونت در مرزها و جغرافیای هر دو کشور همسایه گرديده است..
ورود طالبان در سال 1996:
ملتی که دهه های متمادی تحت فشار و استیلای نیروی استعمارگر خارجی و قریب به بیست سال درگیر جنگ داخلی و درگیری مستفیم با نیروهای شوروی بوده، پرچم سفید طالبان را به عنوان یگانه منجی خود شناخته و بدون هیچگونه مقاومتی جان و آزادی خود را در دستان عوامل مزدور خارجی میگذارد. دیری نپایید که تضاد منافع بین قدرتهای جهانی به گونه ای دیگر رقم خورد و با ورود امريكا به خاک افغانستان به بهانه حادثه 11 سپتامبر این بار نیز چون گذشته این ملت افغانستان بوده که متضرر گردیده كه علاوه بر تشدید تنش های داخلی مورد اشغال مجدد یکی دیگر از قدرتهای جهانی قرار گرفته که تنها دستاورد آن تاراج منابع ملت و کشتار مردم بی دفاع بوده است. ترور احمد شاه مسعود آن هم در جامعه ای که صلح از نان شب برایش واجب تراست، ضربه ای بس مهلک بود که آثار سو آن همچنان بر روح و روان و جان افغان سایه فکنده است. حضوراحمد شاه مسعود در عرصه سياسي افغانستان ميتوانست بعنوان یک ضرورت تاریخی در راستای یکپارچگی تمامیت ارضی، صلح و امنیت داخلی و پایانی بر استیلای نیروی خارجی در این محدوده مهم جغرافیایی باشد.
فتح مجدد کابل در 2021 توسط طاالبان و ظهور مسعودی دیگر:
تصرف مجدد کابل توسط طالبان همچون بار اول اشغال گونه نبوده زیرا عليرغم شناخت بيشتر مردم از طالبان نسبت به گذشته کوچتکرین مقاومتی نکردند. آنها حاضر به فرار شدند. اما هرگز در کنار نیروهای دولتی در برابر طالبان ایستادگی نکردند. بي تردید میبایست این واکنش ملت را در عدم کارایی دولتمردان و فساد ساختاري حاكميت مركزي جستجو کرد. حکومتی که در بیست ساله گذشته راهی جز ثروت اندوزی و فساد و خروج سرمایه ها ملی و چپاول ملت در پیش نگرفته است. در نهایت اين فساد هيات حاکمه بودکه بر علیه خود قیام كرد. آن سوتر در پنجشیر اندیشه ای دیگر در حال شکل گیری است و اين تفکر میتواند آینده ای متفاوت تر را برای افغانستان رقم بزند. احمد مسعود یگانه راه علاج افغانستان را برای خروج از بن بست کنونی تمرکز زدایی از دولت مرکزی و انتقال اهرم های قدرت اقتصادی و سیاسی از کابل به سایر ولایتهای کشور میداند تا با این غلظت زدایی قدرت از هیات حاکمه مرکزی ضمن توزیع عادلانه ثروت و انتقال رفاه و ثبات به سایر ولایتهای کشور ضامن صلح، امنیت و تمامیت ارضی کشور گردد.
چرایی تمایل قدرتهای جهانی بر حکمرانی طالبان بر افغانستان:
اگر بخواهیم با نگاهی گذرا و اجمالی در مورد وقایع گذشته تاریخ افغانستان تصویری از خواست نیروهای غربی برای آینده افغانستان رقم بزنیم آنها همچون گذشته به دنبال نیروهای عقب مانده تر و مرتجع تری در تاریخ برای جایگزینی حاکمیتها خواهند بود. زیرا آنها با عقیم کردن و عقب انداختن خواست ملتها تنها به دنبال تامین منافع خود بوده و این مهم همواره با ثبات و امنیت و یک نیروی پیشرو و مترقی در جهان سوم در تضاد بوده زیرا که مناقع قدرتهای سرمایه داری در بحران تامین میشود و ثبات اقتصادي و سياسي کشورها همچون نبود تورم به اقتصاد و منافع آنها ضربه خواهد زد. با توجه به رشد و بلوغ فکری مردمان افغانستان بویژه در دو دهه گذشته نیروهای غربی برای به تعویق انداختن مطالبات عظیم اجتماعی مردم افغان سعی به تعدیل دادن این مطالبات در قالب اصلاحات کوچک در قامت حکومتهای ائتلافی با محوریت طالبان ميباشند كه از فراخور آن بتوانند آن را بعنوان مدلی جدید از تعريف يك دولت به سایر کشورهای منطقه تعمیم دهند. آنها بنا به تجارب تاريخي به خوبي دريافته اند كه تصرف و اشغال كشورهاي منطقه اقدامي دور از ذهن نبوده اما حفظ اين تصرف بسيار غير ممكن و در صورت تحقق هزينه هاي غير قابل جبراني را براي آنها در پي خواهد داشت.
