عليرضا پري زنگنه - كارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعي - صنعت گردشگري در هر كشوري نسبت به ساير صنايع، نياز به سرمايه گذاري دولتي ندارد بلكه آثار تاريخي، امكانات تفريحي، بازارها، هتل ها، حمل و نقل و .... با نظارت دولت، توسط بخش خصوصي سرمايه گذاري و اداره مي شود و درآمدهايي كه از اين صنعت بدست مي آيد بيشتر از ديگر صنايع به اقتصاد كشور كمك مي كند و همگان از آن بهرمند مي شوند. كشور ايران از لحاظ زمينه هاي گردشگري قابليت هاي فراواني دارد بخصوص در شهر اصفهان، چنانچه توريستي بخواهد بيش از يك ماه در اصفهان اقامت داشته باشد، با آثار تاريخي و برنامه هاي متعددي فرهنگي، مي توان براي او برنامه ريزي نمود، فقط اماكن تاريخي نمي تواند يك گردشگر را راضي كند بلكه گردشگر در زمينه هاي مختلف مي خواهد آداب و رسوم اين ديار را ببيند و تجربه كند، غيراز اين گردشگر مي خواهد فرهنگ عامه قديم را بداند و تفاوت آن را با سبك زندگي امروزي قياس نمايد و انواع غذاهاي ايراني را بچشد. خلاصه همه اين مجموعه ها در كنار يكديگر باعث مي شود آمار گردشگران خارجي به ايران افزايش يابد.
تابستان 1394 بود كه بعداز توافق برجام يكي از دانشمندان امريكايي ميهمان سازماني دولتي در اصفهان بود و هماهنگ شد و نگارنده آنها را در ميدان نقش جهان اصفهان همراهي كند. تصورم قبل از مشاهده اين فرد تحصيل كرده از نظر ظاهر، تيپ رسمي سازماني با كت، شلوار، كراوات و سرو صورت آراسته اي بود ولي با مشاهده او، متعجب شدم كه او را با ريش كامل، پيراهني يقه بسته و از شلوار بيرون گذاشته ديدم، در برخورد اول ناراحت شدم كه چطور اين فرد خارجي، ما ايراني ها را به رسميت نمي شناسد و با تيپ غير رسمي براي بازديد آمده، چون بازديد اكثر ميهمان هاي خارجي سازماني، با تيپي رسمي با كت شلوار تيره و پيراهن به رنگ روشن همراه كراوات بود، ولي پس از كمي انديشه، خود را قانع نمودم كه اين تيپ نشانه تحقيق و مطالعه گوشه اي از فرهنگ ايراني بوده كه قبل از سفر به ايران داشته و همرنگ آن شده است و جاي ستودن دارد. اما در طول مدت همراهي با او متوجه حراس و ترديد نسبت به ايراني ها شدم كه در اين حال و هوا در گوشه اي از ميدان مغازه اي قلمزني بود كه استاد قلمزن مشغول حك كردن تصويري برروي سيني مسي بود كه او را به وجد آورده و به قلمزن خيره شده بود . از او پرسيديم چه چيزي شما را حيرت زده كرده، در جواب گفت: «قبل از سفرم به ايران به من تذكر دادند مراقب ايراني ها باش برسر هرموضوع كوچكي با همديگر گلاويز شده و همديگر را تا حد جنون مورد ضرب و شتم قرار مي دهند، حتي برخوردشان با امريكايي ها هم بدتر است، در تعجبم! وجود اينچنين هنرمنداني كه خالق اثرهاي زيبايي هستند؛ چگونه مي توانند با اين روحيه زيبا، روابط نامناسبي داشته باشند در صورتي كه تعداد اين هنرمندان نسبت به كشورهايي كه تابحال سفر كرده ام بيشتر است.» با شنيدن حرفهاي او تعجب كردم كه چه تبليغات سويي در مورد فرهنگ ايران وجود دارد.
موقع صرف ناهار در رستوران سنتي با وجود منوي متنوع رستوران، اين ميهمان امريكايي به جز سالاد فصل بدون سس (با توجه به اينكه امريكايي ها نسبت به غذاي ساير كشورها كمترين محدوديتي را براي صرف آن در نظر دارند) هيچ گونه غذاي ديگري سفارش نداد. به ناچار از او سوال كرديم چرا سفارش نمي دهيد كه در پاسخ با طفره از دليل آن، گفت: «به ما گفته شده غذاهاي ايراني صرف نكنيد زيرا تهيه آنها از گوشت انسان است». ما نيز با تعجب از گفته هاي او، با سفارش غذاهاي متنوع ايراني و تست آنها، سوء تفاهم را براي او برطرف نموديم. اين توريست با توضيحات و نحوه ارتباط گروه ما، درك درستي از ميهمان نوازي ايراني را با خود به كشورش جهت پاسخ به تبليغات و شايعات نادرست، برد. اما يك سوال: آيا تمامي گردشگراني كه به ايران سفر مي كنند ديدگاهاي منفي را كه نسبت به ايراني دارند، برطرف مي شود؟ اين سوال جاي تامل دارد، زيرا ما روزانه با حجم فراواني از اين توريست ها برخورد مي كنيم و متاسفانه شاهد رفتارهاي نامناسب برخي از شهروندان هستيم به طور مثال؛ توريستي در پل خواجو در حال عكس گرفتن از نماي پل بود و جواناني نيز در پائين پل مشغول بازي واليبال بودند كه ناگهان توپ به سر آن توريست اصابت نمود و دوربين از دستش رها شد ولي آنرا كنترل و مانع زمين خوردن دوربين شد، متاسفانه جوانان به جاي معذرت خواهي از او، با خنده و تمسخر حرفهاي ناشايستي زدند. آيا مطمئن هستيم اين توريست ها زبان فارسي نمي دانند؟ و حرفهاي ما را نمي فهمند؟ درثاني؛ چنانچه ما زبان آنها را نمي فهميم آيا با زبان بدن نمي توانيم عذرخواهي كنيم؟ درصورتي كه فرهنگ ما مملو از آداب، رسم و رسوم ارتباطاتي است. از همه مهمتر آيا بازي و يا ورزش در مكان عمومي كه محل عبور و مرور شهروندان و توريست ها ست؛ جايز است؟ باديدن موانعي كه شهرداري ها مجبور به نصب آن در پياده روهاست جهت عدم تداخل موتورسيكلت و عابرين پياده كه در برخي جاها متاسفانه ورود پيدا مي كنند، چه نتيجه اي در ذهن گردشگران مي گذارد؟ با كوچكترين حركت نامعقول با وجود تبلغات سوء چه ذهنيتي بر گردشگران بعمل خواهد آمد؟ ديدگاه اين گردشگران نسبت به ما در موقع عزيمت به كشورشان، مثبت است يا منفي؟ در نتيجه اصل جذب گردشگري اينچنين زيرساخت هاي فرهنگي جامعه، ابتدا فرهنگ سازي است كه نحوه برخورد با گردشگران اصلاح گردد زيرا در فرهنگ اصيل ايراني ميهمان نوازي يكي از اصول مسلم است.
نمونه اي از برنامه ريزي گردشگري در شهر يزد برايم جالب بود، چندي قبل ملاقاتي با يكي از مديران ميراث فرهنگي استان يزد داشتم، ايشان گفتند: دو سالي است كه برنامه ريزي جهت گردشگران خارجي در ايام سوگواري سالار شهيدان اباعبدالله الحسين(ع) اجرا نموده كه در آن موفق بوده ايم، از جمله؛ تور يك روزه براي گردشگران در هيات، تعزيه گرداني، بازديد از دسته جات مذهبي همراه با غذاهاي نذري(صبحانه، ناهار و شام) به صورت رايگان در نظر گرفته شده و در اين راستا مظلوميت امام حسين و نحوه شهادت و نحوه اسارت خانواده آن حضرت به آنان معرفي مي شود، اين برنامه ريزي براي آنان از جذابيت خاصي برخوردار شده است، به طوري كه رزرو دهه محرم آتي (هفت ماه مانده به محرم)گردشگران خارجي بسته شده بود معرفي مذهب ما كه با فرهنگ اصيل ايراني اجين شده، كار بسيار شايسته و خوبي است كه فعاليت در اين عرصه نيازمند برنامه ريزي هاي بيشتري است. چنانچه تمامي ابعاد فرهنگ اصيل ايراني به سبك هاي متعدد برنامه ريزي و معرفي شود، براي گردشگر خارجي جالب و جذاب است. با چنين برنامه هايي مي توان علاوه بر اينكه مدت اقامت گردشگران را در ايران افزايش داد، فرهنگ بزرگ ايراني را به سرتاسر جهان معرفي نمود، همچنين مسئولين بايد در جهت ارتقاء آن گام هاي شايسته بردارند.
بدليل اينكه اكثر گردشگران خارجي، مدت كوتاهي را در شهر اصفهان اقامت داشته و تنها مكاني كه از قلم نمي اندازند ميدان نقش جهان است پيشنهاد مي شود، مكاني در همين نزديكي به سبك كاروانسرا يا خانه گردشگري با مساحتي بزرگ و كاملا سنتي در نظر گرفته شود به صورتي كه اطراف اين مجموعه اتاق هايي با سازه اي مدرن و نمايي سنتي تعبيه نمود، مديريتي واحد براي اين مكان در نظر گرفت بدليل علاقه ذاتي بشر به هنر، و آنگاه تمامي هنرمندان از تمامي رشته ها در اين حجره ها مشغول ابداع آثار هنري از صفر تا صد در مقابل گردشگر نمايند، البته كاروانسراهايي در اطراف ميدان وجود دارد كه اجناس خود را به معرض فروش مي گذارند، اما اكثرا فروشنده هستند تا توليدكننده. در اين مكان علاوه بر هنرمندان صنايع دستي، كارگاه هاي سوغات اصفهان مانند گز و سوهان سازي و ساير شيريني جات، تعبيه شود كه در اتاق هاي شيشه اي محصولات خود را توليد و در معرض ديد گردشگران گذاشته تا نسبت به تهيه آن آشنايي يابند. در تصاوير موجود از زمان هاي گذشته كه در فضاي مجازي منتشر و اكثر اين تصاوير توسط گردشگران خارجي گرفته شده دليل علاقه آنان به دوره گردهاي قديمي است، در اين خصوص ميان حياط گاري هاي قديمي (كه در گذرهاي اصفهان مبادرت به فروش كالا مي كردند) تعبيه و تثبيت شوند و در آن مبادرت به تهيه و فروش خوراكي هاي سنتي همچون؛ آب انجير، برگ هلو و زردآلو، كاهو و شربت و غيره نمايند. از طرف ديگر جهت تنوع مي توان موزه ي گردشگري نيز در آن مكان در نظر گرفته شود. البته اولين پستخانه اصفهان(چاپارخانه) در عهد قاجار دوره ناصري كه با صدارت اميركبير در اداره كشور بوجود آمد و محل آن با تزیينات گچ بري شده به سبك قاجار در ميدان نقش جهان موجود است كه جايگاه كنوني نيروي انتظامي است و با پيگيري هاي اداره پست اصفهان مقرر گرديد جهت ايجاد موزه پست، تحويل اين اداره گردد كه كاري بسيار پسنديده است در همين راستا پيشنهاد مي شود، بهترين مكاني كه مي توان در اين راستا در نظر گرفت ضلع شرقي ميدان نقش جهان از بازار چهارسومقصود تا مسجد شيخ لطف الله كه در نزديكي چاپارخانه است همچنين؛ قسمتي از آن پاركينگ، مخروبه و قسمتي از آن كوره آجرپزي فخاري (محل پخت خشت و آجرهاي ميدان و دولت خانه صفوي) بهترين مكان براي موزه مي باشد.
امروزه كشورهاي سرمايه دار سعي در عرضه فرهنگ خود به جهان دارند كه از اين طريق بتوانند محصولات خود را به آن كشورها صادر و خود را ابراقتصاد جهان بدانند ، چرا ما ايرانيان كه داراي فرهنگي غني و متنوع هستيم صادركننده آن، به جهان نباشيم تا علاوه بر افزايش آمار گردشگران به اقتصاد كشور و صادرات كمك كنيم. به اميد روزي كه شاهد ايراني سرفراز در قله هاي اقتصادي جهان قرار گيريم.
