نرگس کاظمی ونهری - هر هفته حدود يك ميليون نفر به جمعيت شهري جهان افزوده مي شود و امروزه شهرها به عنوان محل سكونت بيش از نيمي از ساكنان كره زمين در معرض چالشهاي متعددي نظير آلودگي هوا، آلودگي صوتي، تراكم ترافيكي، استرس و... قرار گرفته اند. اين روند از يك طرف كيفيت زندگي انسانها را تهديد مي نمايد و از طرف ديگر كيفيت محيطي را نيز با خطر مواجه مي سازد. شهر مطلوب براي زندگي شهرنشينان، شهر پايدار است و شهر پايدار شهري است كه در آن بهبود كيفيت زندگي انسان در هماهنگي با بهبود و حفظ سلامت سيستم هاي اكولوژيكي به دست مي آيد. در چنين شهري، زندگي براي شهروندان دلچسب بوده و كيفيت خوب زندگي، كمي جرايم، اقتصاد بسيار كارآمد، پيشرفت اجتماعي و... از مزاياي زندگي در آن مي باشد. موانع مختلفي مي توانند از دستيابي به چنين شهرهايي ممانعت نمايند كه يكي از مهمترين آنها مديريت ضعيف سيستم هاي حمل و نقل شهري و ايجاد تراكم هاي ترافيكي در شهرها مي باشد. تراكم ترافيكي در شهرها داراي اثرات اجتماعي، اقتصادي و اكولوژيكي بوده و از طرف ديگر اجتماع، اقتصاد و اكولوژي سه ركن توسعه پايدار هستند و بنابراين مديريت نامناسب سيستم هاي حمل و نقل شهري و در نتيجه ايجاد تراكم هاي ترافيكي در شهرها مانع مهمي در راه دستيابي به شهر پايدار محسوب مي شوند. دستيابي به شهر پايدارمستلزم حركت به سمت حمل و نقل پايدار شهري است و حمل و نقل پايدار شهري نوعي از حمل و نقل است كه به منابع انرژي غيرقابل تجديد وابسته نبوده و سبب بدتر شدن كيفيت زندگي شهروندان نمي شود.
موانع ايجاد شهرهاي پايدار
1- موانع ساختاري: مانند نبود اشتراك اطلاعات بين ادارات شهري، ارتباط ضعيف بين دولت و اجزاء آن،
چهارچوب ساختاري نامناسب دولت از لحاظ سياسي.
2- موانع رفتاري / ادراكي: مانند نبود درك از موضوع، پيچيدگي زياد و طاقت فرساي موضوع، نبود دانش/
اطلاعات (" ما به قدر كافي نمي دانيم " يا " ما واقعا مطمئن نيستيم") .
3- موانع ملي و منطقه اي: مانند سياست هاي ملي كه باعث ارزانتر به نظر رسيدن استفاده از اتومبيل در مقايسه با حمل و نقل عمومي مي شود و ادامه حيات سيستم هاي حمل و نقل عمومي را با چالش روبرو نموده و سرمايه گذاري ناپايدار در بزرگراهها و زيرساختهاي جاده اي را تشويق مي كند.
راه های متعددی برای تشویق مردم برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و استفاده نکردن از خودروهای تک سرنشین و نیز همچنین تشویق مسوولین زیربط وجود دارد که یکی از این راه ها حمایت از شهرهای دوستدار پیاده روی است طراحي مكانهاي بزرگ براي آسودگي و لذت بردن عابران پياده، يكي از جنبه هاي اساسي شهرسازي جديد است. با پذيرش و رسيدن به بالاترين سطح شهرسازي، بهترين مكانها در جهان، شهرهاي داراي شبكه كلي از خيابانهاي بدون اتومبيل هستند. حمايت از شهرهاي دوستدار پياده روي داراي اثرات متعدد محيطي (مانند كاهش تعداد اتومبيل ها و وابستگي به وسايل نقليه موتوري و در نتيجه كاهش آلودگي هوا)، اثرات اقتصادي (مانند كاهش هزينه هاي صرف شده براي مقابله با مشكلات بوجود آمده مثلا مراقبت هاي پزشكي و بهداشتي، افزايش درآمد خرده فروشي و اجاره داري و همچنين جذب توريست هاي بيشتر به شهر) و اثرات اجتماعي (مانند افزايش سطح فعاليت هاي فرهنگي و اجتماعي، سلامت فيزيكي شهروندان از طريق كاهش اضافه وزن، كاهش حملات قلبي) مي باشد. خيابانهاي دوستدار پياده روي در اين شهر ها مي تواند به حالتهاي مختلف مانند خيابانهاي تمام وقت براي پياده روي (ممنوعيت كامل ورود وسايل نقليه به آن به جز وسايل نقليه اورژانسي)، خيابانهاي پاره وقت براي پياده روي (مجاز بودن ورود وسايل نقليه در ساعات خاص و وجود ايستگاهاي بارگيري و تخليه بار) و خيابانهاي داراي
اقدامات آرام سازي عبور و مرور (براي كاهش غلبه اتومبيل ها بر خيابان و كاهش سرعت آنها) در نظر گرفته شود.
با این حال و با وجود همه ی تلاشها برای رفع این مشکل بزرگ هنوز هوای آلوده به استشمام میرسد...
منابع:
مقاله شهر پايدار با تاكيد بر استراتژي هاي مديريت حمل و نقل شهري و كاهش ترافيك
با نگاهي به كلانشهر تهران (دكتر اصغر نظريان محمد تقي معصومي رسول ملكي نظام آباد)
